شاهدان اعمال انسانها در روز قیامت چه کسانی هستند؟نحوه شهادت چگونه است؟
شاهدان اعمال
به طور کلی از آیات و روایات استفاده میشود که گواهان بر اعمال انسانها در روز قیامت شش گروه میباشند:
1 - در رأس همه گواهان، خداونداست:"در هر حال که باشی و هر آیه از قرآن که بخوانی و هر کاری را که انجام بدهید، ما گواه بر شما هستیم".(1)
2 - پیامبران و اوصیا:"چگونه خواهد بود آن روز که از هر امتی گواهی میآوریم و تو را گواه بر آنان قرار میدهیم".(2)
امام صادق(ع) در تفسیر آیه فرمود:"این درباره امت محمد(ص) نازل شده و در هر قرنی برای آنان امامی از ما خواهد بود که شاهد بر آنان است و محمد(ص) گواه برهمه ما است".(3)
3 - زبان، دست، پا، چشم، گوش و پوست:
"یوم تشهد علیهم ألسنتهم و أیدیهم و أرجلهم بما کانوا یکسبون؛(4) درآن روز زبانها و دستها و پاهایشان بر ضد آنان نسبت به اعمالی که مرتکب شدهاند، گواهی میدهند". در آیه دیگری میگوید:"زمانی که به آن (دوزخ) میرسند، گوشها و چشمها و پوستهای تنشان به اعمال آنان گواهی میدهد".(5)
4 - فرشتگان:"در آن روز هر انسانی وارد محشر میشود، در حالی که فرشتهای با او همراه است که او را به سوی حساب سوق میدهد و گواهی از فرشتگان است که بر اعمال او شهادت میدهد".(6)
5 - زمین:"یومئذ تحدّت اخبارها؛(7) در آن روز زمین اخبار خود را بازگو میکند".
6 - زمان:از برخی روایات استفاده میشود که زمان در روز قیامت از شاهدان به شمار میرود. امام باقر(ع) فرمود:"هیچ روزی برانسان نمیگذرد مگر این که به او میگوید:ای فرزند آدم!من روز تازهای هستم و برتو شهادت میدهم. در من کار خوب انجام بده تا در قیامت به نفع تو گواهی دهم(8) و (9)".
نحوه شهادت
چگونگی شهادت خدا و پیامبران و اوصیا چندان روشن نیست، اما مطابق ظاهر آیات و صریح روایات، خدا و پیامبر و امامان(ع) از اعمال انسانها آگاهی کامل دارند و آنها را میبینند.(10)
کیفیت شهادت اعضا و جوارح بدن را قرآن کریم بیان کرده است:"وقتی انسانها به پوستهای خود میگویند برای چه علیه ما شهادت دادید؟در پاسخ میگویند:ما را به زبان آورد و قدرت نطق داد، کسی که همه چیز را به نطق در آورده است".(11)
در این که اعضای بدن به چه صورتی به نطق میآیند، مفسران احتمالاتی دادهاند:
1 - خداوند در آن روز درک و شعور و قدرت سخن گفتن در یک یک اعضا میآفریند و آنها به راستی سخن میگویند، و چه جای تعجب؟همان کسی که این قدرت را در قطعه گوشتی به نام زبان آفریده، میتواند در سایر اعضا نیز بیافریند.
2 - آنها از درک و شعوری بهرهمند نمیشوند، ولی خداوند آنها را به سخن گفتن ومیدارد. در حقیقت اعضا محل ظهور سخن خواهند بود و حقایق را به فرمان خدا آشکار میکنند.
3 - اعضای بدن هر انسانی آثار اعمالی را که در تمام طول عمر انجام داده، مسلّماً با خود خواهد داشت، چرا که هیچ عملی در جهان نابود نمیشود و آثار آن روی یکایک اعضای بدن و در فضای محیط باقی میماند. آن روز که روز بروز و آشکار شدن است، این آثار نیز بر دست و پا و سایر اعضا ظاهر میشود و ظهور این آثار به منزله شهادت است.(12)
چگونگی شهادت زمین و زمان و فرشتگان هم به صورت یقینی معلوم نیست، اما چون که آنها در دنیا با انسان همراه بودهاند و خداوند میتواند همه چیز را به سخن گفتن آورد، آنها نیز به سهم خود به نفع یا به ضرر انسانها با قدرت خدا شهادت میدهند.
به طور کلی از آیات و روایات استفاده میشود که گواهان بر اعمال انسانها در روز قیامت شش گروه میباشند:
1 - در رأس همه گواهان، خداونداست:"در هر حال که باشی و هر آیه از قرآن که بخوانی و هر کاری را که انجام بدهید، ما گواه بر شما هستیم".(1)
2 - پیامبران و اوصیا:"چگونه خواهد بود آن روز که از هر امتی گواهی میآوریم و تو را گواه بر آنان قرار میدهیم".(2)
امام صادق(ع) در تفسیر آیه فرمود:"این درباره امت محمد(ص) نازل شده و در هر قرنی برای آنان امامی از ما خواهد بود که شاهد بر آنان است و محمد(ص) گواه برهمه ما است".(3)
3 - زبان، دست، پا، چشم، گوش و پوست:
"یوم تشهد علیهم ألسنتهم و أیدیهم و أرجلهم بما کانوا یکسبون؛(4) درآن روز زبانها و دستها و پاهایشان بر ضد آنان نسبت به اعمالی که مرتکب شدهاند، گواهی میدهند". در آیه دیگری میگوید:"زمانی که به آن (دوزخ) میرسند، گوشها و چشمها و پوستهای تنشان به اعمال آنان گواهی میدهد".(5)
4 - فرشتگان:"در آن روز هر انسانی وارد محشر میشود، در حالی که فرشتهای با او همراه است که او را به سوی حساب سوق میدهد و گواهی از فرشتگان است که بر اعمال او شهادت میدهد".(6)
5 - زمین:"یومئذ تحدّت اخبارها؛(7) در آن روز زمین اخبار خود را بازگو میکند".
6 - زمان:از برخی روایات استفاده میشود که زمان در روز قیامت از شاهدان به شمار میرود. امام باقر(ع) فرمود:"هیچ روزی برانسان نمیگذرد مگر این که به او میگوید:ای فرزند آدم!من روز تازهای هستم و برتو شهادت میدهم. در من کار خوب انجام بده تا در قیامت به نفع تو گواهی دهم(8) و (9)".
نحوه شهادت
چگونگی شهادت خدا و پیامبران و اوصیا چندان روشن نیست، اما مطابق ظاهر آیات و صریح روایات، خدا و پیامبر و امامان(ع) از اعمال انسانها آگاهی کامل دارند و آنها را میبینند.(10)
کیفیت شهادت اعضا و جوارح بدن را قرآن کریم بیان کرده است:"وقتی انسانها به پوستهای خود میگویند برای چه علیه ما شهادت دادید؟در پاسخ میگویند:ما را به زبان آورد و قدرت نطق داد، کسی که همه چیز را به نطق در آورده است".(11)
در این که اعضای بدن به چه صورتی به نطق میآیند، مفسران احتمالاتی دادهاند:
1 - خداوند در آن روز درک و شعور و قدرت سخن گفتن در یک یک اعضا میآفریند و آنها به راستی سخن میگویند، و چه جای تعجب؟همان کسی که این قدرت را در قطعه گوشتی به نام زبان آفریده، میتواند در سایر اعضا نیز بیافریند.
2 - آنها از درک و شعوری بهرهمند نمیشوند، ولی خداوند آنها را به سخن گفتن ومیدارد. در حقیقت اعضا محل ظهور سخن خواهند بود و حقایق را به فرمان خدا آشکار میکنند.
3 - اعضای بدن هر انسانی آثار اعمالی را که در تمام طول عمر انجام داده، مسلّماً با خود خواهد داشت، چرا که هیچ عملی در جهان نابود نمیشود و آثار آن روی یکایک اعضای بدن و در فضای محیط باقی میماند. آن روز که روز بروز و آشکار شدن است، این آثار نیز بر دست و پا و سایر اعضا ظاهر میشود و ظهور این آثار به منزله شهادت است.(12)
چگونگی شهادت زمین و زمان و فرشتگان هم به صورت یقینی معلوم نیست، اما چون که آنها در دنیا با انسان همراه بودهاند و خداوند میتواند همه چیز را به سخن گفتن آورد، آنها نیز به سهم خود به نفع یا به ضرر انسانها با قدرت خدا شهادت میدهند.